unhcrDat is het vandaag. Er zijn meer vluchtelingen dan ooit sinds 1989, het jaar dat de UNHCR begon met tellen. Het zijn er ook meer dan de Tweede Wereldoorlog veroorzaakte. Er is een gevaarlijk gebrek aan vrede.

Voor het eerst sinds de Tweede Oorlog zijn er wereldwijd meer dan 50 miljoenvluchtelingen, asielzoekers en binnenlands ontheemden. Dat blijkt uit een rapport dat vandaag, op Wereldvluchtelingendag, gepubliceerd is door de VN vluchtelingenorganisatie UNHCR.

Het jaarlijkse Global Trends Rapport, gebaseerd op eigen data maar ook op cijfers van regeringen en NGO’s, toont aan dat eind vorig jaar 51,2 miljoen mensen gedwongen ontheemd waren. Dat is een stijging van zes miljoen ten opzichte van 2012, toen UNHCR wereldwijd 45,2 gedwongen ontheemden telde.

Deze enorme toename is met name het gevolg van de oorlog in Syrië. Eind 2013 hadden 2,5 miljoen Syriërs bescherming gezocht in een ander land en 6,5 miljoen van hen waren ontheemd in eigen land.

Grote nieuwe groepen die op drift raakten, werden ook opgetekend in Afrika, met name in de Centraal-Afrikaanse Republiek en in de laatste maanden van 2013 ook in Zuid-Soedan.

“Dit alles toont aan wat de enorme prijs is van het niet beëindigen van oorlogen, van het falen in het vinden van oplossingen of voorkomen van conflicten”, zegt António Guterres, de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. “Er is tegenwoordig een gevaarlijk gebrek aan vrede. Hulpverleners kunnen het leed verzachten, maar politieke oplossingen zijn van cruciaal belang. Zonder dergelijke oplossingen zal het alarmerend aantal conflicten dat we tegenwoordig zien blijven voortduren en daarmee ook het enorme lijden waarvan de cijfers getuigen.”

Het wereldwijde aantal van 51,2 miljoen gedwongen ontheemden weerspiegelt een enorme groep van mensen in nood. Dit heeft implicaties voor zowel het budget voor noodhulp van de donorlanden als voor de opvangcapaciteit van de landen die grenzen aan de landen met de huidige vluchtelingencrises.

“De internationale gemeenschap moet meningsverschillen overbruggen en oplossingen vinden voor de huidige conflicten in de Centraal-Afrikaanse Republiek, Syrië, Zuid-Soedan en elders. Niet-traditionele donoren moeten de handen ineen slaan met de traditionele donoren. Vandaag is het equivalent van de hele bevolking van een middelgroot land als Colombia, Spanje, Zuid-Afrika of Zuid-Korea ontheemd.”

Vluchtelingen

De data in het Global Trends Rapport betreffen drie groepen: vluchtelingen,asielzoekers en ontheemden in eigen land. Van hen zijn 16,7 miljoen mensenvluchteling, van wie er 11,7 miljoen worden geholpen door UNHCR, en het overigeaantal door de zusterorganisatie van UNHCR: de United Nations Relief and Works Agency for Palestine (UNRWA). Het totaal aantal vluchtelingen is het hoogste aantal sinds 2001. Meer dan de helft van de vluchtelingen onder mandaat van UNHCR (6,3 miljoen) leefde eind 2013 al meer dan vijf jaar in ballingschap.

De grootste groepen vluchtelingen onder mandaat van UNHCR zijn, in volgorde van grootte, de Afghanen, de Syriërs en de Somaliërs. Samen zijn deze drie nationaliteiten goed voor meer dan de helft van alle vluchtelingen ter wereld. De grootste gastlanden voor vluchtelingen zijn Pakistan, Iran en Libanon.

In de regio Azië en Oceanië verbleef de grootste vluchtelingenpopulatie, 3,5 miljoen personen. In Sub-Sahara Afrika bevonden zich eind vorig jaar 2,9 miljoen vluchtelingen en in het Midden-Oosten en Noord-Afrika waren het er 2,6 miljoen.

Asielzoekers

Naast vluchtelingen bevat het rapport ook gegevens over asielzoekers. Vorig jaarwerden wereldwijd 1,1 miljoen asielaanvragen ingediend, waarvan het overgrote deel in geïndustrialiseerde landen. Duitsland werd in 2013 het land waar de meeste

asielaanvragen werden ingediend. Een recordaantal van 25.300 asielverzoeken werd ingediend door kinderen die hun ouders tijdens de reis uit het oog hadden verloren, of die niet door hun ouders begeleid werden. Syriërs dienden het hoogste aantal asielaanvragen in, 64.300 in totaal, gevolgd door asielzoekers uit de Democratische Republiek Congo (60.400) en Myanmar (57.400).

Binnenlands ontheemden

Binnenlands ontheemden zijn mensen die zich genoodzaakt zien huis en haard te ontvluchten, maar die niet de landsgrenzen oversteken. In 2013 werd een recordaantal van 33,3 miljoen binnenlands ontheemden geteld. De stijging van het aantal mensen dat onder het mandaat van UNHCR valt, is dus voornamelijk te wijten aan het stijgende aantal binnenlands ontheemden (een toename van 4,5 miljoen).

Voor UNHCR en andere hulporganisaties is het een enorme uitdaging om aan binnenlands ontheemden hulp te verlenen; zij bevinden zich immers vaak nog midden in een conflictgebied. Het is zeer moeilijk om hen het niveau van bescherming te bieden dat vluchtelingen krijgen.

Individuele oplossingen

UNHCR heeft onder meer de opdracht om langetermijnoplossingen te vinden voor mensen die ontheemd raken. Indien mogelijk is vrijwillige terugkeer een oplossing, maar ook lokale integratie of hervestiging in een derde land behoort tot de mogelijkheden. In 2013 keerden slechts 414.600 vluchtelingen terug naar huis, het laagste aantal in een kwart eeuw. Ongeveer 98.400 vluchtelingen werden hervestigd in 21 landen. Volledige wereldwijde gegevens over lokale integratie en terugkeer van binnenlands ontheemden waren niet beschikbaar voor dit rapport, maar UNHCR telde wel 1,4 miljoen binnenlanden ontheemden die naar huis terugkeerden in landen waar UNHCR zich inzet voor deze groep.

Staatlozen

Staatlozen zijn mensen die, om diverse redenen, door geen enkel land als onderdaan erkend worden en dus geen nationaliteit hebben. UNHCR heeft ook een mandaat om staatloosheid terug te dringen. Het aantal staatlozen wereldwijd is niet opgenomen in het cijfer van 51,2 miljoen mensen die gedwongen ontheemd zijn, omdat staatlozen niet noodzakelijkerwijs op de vlucht zijn voor oorlog, geweld of vervolging. Het blijft een moeizame exercitie om staatloosheid te kwantificeren. Dat is enerzijds het geval vanwege de inherente moeilijkheden voor overheden en UNHCR om gegevens over deze categorie te verzamelen juist vanwege het gebrek aan een nationaliteit en de daarbij behorende documentatie, anderzijds omdat sommige landen geen gegevens hebben over bevolkingsgroepen die zij niet als onderdanen beschouwen. UNHCR wereldwijd berichtte dat er bijna 3,5 miljoen staatlozen zijn geïdentificeerd, maar dit is naar schatting slechts één derde van het totaal aantal staatlozen.

Bron: UNHCR http://www.unhcr.nl/home/artikel/e00205c6389b4e81da204cef95984aed/voor-het-eerst-sinds-wo-ii-meer-dan.html