In het regeerakkoord is bepaald dat de rechtsbijstand in asielzaken wordt beperkt. Pas na het voornemen tot afwijzing van de asielaanvraag krijgt de asielzoeker een advocaat. Wat betekent dit voor de praktijk? Is het in lijn met Europees recht? En wat zijn de mogelijke gevolgen?
Hoe is de rechtsbijstand is asielzaken nu geregeld?
In Nederland wordt op het overgrote deel van de asielaanvragen beslist in de algemene asielprocedure (ook wel AA-procedure). Deze asielprocedure duurt in principe acht dagen. Daarin wordt een strak schema gevolgd, waarin op iedere dag een activiteit van de Immigratie-en Naturalisatiedienst (IND) of de advocaat plaatsvindt (zie ook het blog: Herziene Procedurerichtlijn: is de Algemene Asielprocedure een versnelde procedure? en onderstaand schema). Alleen wanneer de IND niet op zorgvuldige wijze binnen acht dagen op een asielverzoek kan beslissen, bijvoorbeeld omdat het erg complex is, dan wordt de zaak doorgestuurd naar de verlengde asielprocedure (ook wel VA-procedure).
De asielprocedure wordt voorafgegaan door een rust- en voorbereidingstermijn van (tenminste) zes dagen. In die periode kan de IND alvast onderzoek uitvoeren naar bijvoorbeeld de documenten van de asielzoeker. Ook kan de IND uitzoeken of een asielzoeker al in een andere lidstaat van de EU heeft verbleven of asiel heeft aangevraagd. De asielzoeker gebruikt deze periode om uit te rusten van de reis en zich voor te bereiden op de asielprocedure.
De asielzoeker ziet gedurende de procedure verschillende malen dezelfde advocaat, die hem wordt toegewezen. De asielzoeker heeft het eerste contact met de advocaat tijdens de rust- en voorbereidingstermijn. De asielzoeker ziet de advocaat opnieuw na het eerste gehoor over diens identiteit, nationaliteit en reisroute. De advocaat bespreekt het rapport van het eerste gehoor met de asielzoeker, schrijft eventueel correcties en aanvullingen op dat rapport en bereidt de asielzoeker voor op het nader gehoor over zijn asielmotieven. Na het nader gehoor bespreekt de advocaat het rapport van het nader gehoor met de asielzoeker en schrijft eventueel correcties en aanvullingen op dat rapport. Wanneer de IND het asielverzoek wil afwijzen, dan brengt hij een voornemen uit. De advocaat kan dan een zienswijze schrijven op dit voornemen. Vervolgens neemt de IND een besluit.
Waarom zoveel rechtsbijstand in de asielprocedure?