Rian werd bijna doodgeslagen in Irak: Nu moet hij van de IND bewijzen dat hij homo is. Op 2 augustus 2010 kwamen vijf mannen binnenvallen toen hij met twee homoseksuele vrienden zijn negentiende verjaardag vierde. Vóórdat een van de gemaskerde mannen zijn neus brak en hem in coma sloeg, kreeg Rian Al Mamaar een duidelijke boodschap mee: ,,De volgende keer maken we je dood.” Pas drie dagen later kwam hij uit coma.
Rian koos voor zijn leven. De rechtenstudent verliet zijn woonplaats Al Najaf in Irak en alles wat hem lief was. Rian loopt van land naar land met de vluchtelingenstroom mee. Hij dobberde op zee op een overvolle boot. Een angstige tocht: Rian kan niet zwemmen en de boot dreigt te zinken. Iedereen moet zijn bezittingen overboord gooien. Rian komt aan land met niet meer dan de kleren aan zijn lijf, een portemonnee en een mobieltje.
In 2015 komt hij uiteindelijk aan in Nederland. Hier zal zijn nieuwe leven beginnen: een leven waarin hij openlijk kan uitkomen voor zijn geaardheid. Maar het loopt anders. Begin mei laat de IND weten dat hij geen verblijfsvergunning krijgt.
Rian is niet de enige. Tientallen asielzoekers dreigen het land uitgezet te worden omdat ze de IND in de eerste verhoren niet wisten te overtuigen. Advocaat Erik Hagenaars, die jaarlijks tientallen zaken behandelt, vindt dat getuigenverklaringen van partners meer gewicht zouden moeten krijgen. Bovendien zou meer tijd moeten worden uitgetrokken voor de verhoren. Immers: niet iedereen legt, na de recente ervaringen in het homofobe thuisland, zonder enige gêne verklaringen af over een gevoelige zaak als seksuele identiteit. LGBT Asylum Support pleit ook daarom voor een onafhankelijke commissie met onder meer gedragsgedeskundigen en antropologen, die de IND bindend adviseren.
Hoe beoordeelt de IND of iemand homoseksueel (genoeg) is voor een verblijfsvergunning? Critici stellen dat het daarbij vaak mis gaat. De IND kijkt – naar de mening van critici te veel – naar wat er in de interviews geantwoord wordt op vragen over zelfacceptatie en bewustwording. Ook moeten de verhalen stroken met wat bekend is over de situatie van gays in het land van herkomst. Veel minder zwaar telt ‘ondersteunend bewijs’ als foto’s en getuigenverklaringen van partners. Partner Richard Boone: ,,Ze willen niet eens geloven dat wij echt samen zijn en in mijn huis in Middelburg samenwonen. We hebben 150 pagina’s Whatsapp overlegd, 150 foto’s, twaalf brieven van vrienden, ouders, buren en stichting Vluchtelingenwerk die bevestigen dat wij samenwonen en gay zijn. Ook bewijzen van uitgaven die gestegen zijn sinds hij bij mij inwoont en dat ik zijn sportabonnement betaal… Het is allemaal van tafel geveegd.”
,,We kunnen niet ingaan op individuele gevallen”, zegt woordvoerder Yvonne Wiggers van de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst). ,,In zijn algemeenheid kan ik zeggen: het is aan de vluchtelingen die hier om bescherming vragen, om te bewijzen dat dat terecht is. Bij twijfel kan hun verzoek niet ingewilligd worden. Kernvraag is: hebben mensen reden om te vrezen voor hun leven, en daarom bescherming nodig? Dat moet zorgvuldig worden bekeken en daarom voeren we vrij uitgebreid gesprekken met de mensen.”
Maandag 25 september buigt de rechtbank in Amsterdam zich over de afwijzing van de IND.